Marta Szwarc
Gołęszycy zwanych również Golęszycy lub Gołężycy to jedno z plemion słowiańskich z grupy lechickiej. Zamieszkiwali oni tereny południowe ówczesnego Górnego Śląska oraz część Śląska Cieszyńskiego we wczesnym średniowieczu. Pierwsze wzmianki o tym plemieniu pochodzą z IX wieku z Geografa Bawarskiego, z którego pochodzi informacja o posiadanych przez nich pięciu grodach. Główne grody znajdowały się w Lubomi oraz w Grodźcu (obecnie czeskie Hradec), które zostały opisane w 1155 roku jako Gradice Golenzicezke.
Według domysłów najstarszymieścił się w Raciborzu, na miejscu którego obecnie znajduje się zamek piastowski. Pozostałe z kolei ulokowane były w Międzyświeciu oraz tzw. Starym Cieszynie, czyli Podobory, w gminie Kocobędz. Prawdopodobnie od 907 roku ziemie Gołęszyców przeszły pod wpływ czeski. Pod koniec X wieku tereny zamieszkiwane przez to plemię stanowiły pole dla rywalizacji między Piastami, a czeskimi Przemyślidami. Były one cały czas przedmiotem sporów polsko-czeskich, aż po 5 letniej wojnie stoczonej w latach 1132-1137 między Bolesławem Krzywoustym, a Sobiesławem I, zawarto pokój kłodzki. Wtedy ziemie podzielono między oba państwa. Większa część wraz z Śląskiem, znalazła się w granicach Polski, zaś pozostałe przypadły Czechom (obecnie Śląsk Opawski).
Jednak na Górnym Śląsku najbardziej znanym grodem jest ten znajdujący się w Lubomi, głównie z powodu dobrego stanu, który ułatwiał badania archeologiczne. Osada użytkowana w okresie od VIII do IX wieku znajdowała się w dobrej lokalizacji wśród zalesionego terenu i miała powierzchnię sześciu hektarów. Centralna część – akropol, otoczona była dwoma wałami ziemnymi oraz fosami, z których jedna miała sześć metrów głębokości. Do środka można było się dostać poprzez dwie bramy wjazdowe z wałami oskrzydlającymi. W zachodniej części znajdowały się duże chaty mieszkalne, natomiast we wschodniej części była przestrzeń publiczna i handlowa. Na wschód od akropolu umiejscowione było podgrodzie, również chronione przez fosę oraz ziemny wał. Podczas wykopalisk przeprowadzonych w latach 1933-1936 oraz 1966-1968 odkryto trzy drewniane konstrukcje, które najprawdopodobniej były miejscem zgromadzeń, świątynią lub pałacem. Dodatkowo znaleziono fragmenty kolczugi i okucia zbroi. Dane artefakty oraz makieta grodziska stanowią elementy wystawy stałej, którą zobaczyć można w muzeum w Wodzisławiu Śląskim.
