
słownik gwary śląskiej N - P
polsko-śląski
P
na piechotę | piechty | Jedziesz na kole abo idziesz
piechty? Pojedziesz na rowerze czy pójdziesz piechotą? |
na zdrowie (toast) | pyrsk | No to pyrsk! Więc na
zdrowie! |
naczynie na mleko | szkopek | Dejcie mi szkopek, bo ida po
mlyko. Podajcie mi naczynie, bo idę po mleko. |
nadsztygar | obersztajger | Dobrze, że żeś jes, bo
obersztajger już ryczoł. Dobrze, że jesteś, bo
nadsztygar już krzyczał. |
nagle | łoroz | Jechali my bankom a tu łoroz kontrola.
Jechaliśmy tramwajem a tu nagle kontrola. |
najpierw | nojprzód | Nijprzód robota, potym
szpasy. Najpierw praca, żarty później. |
nakrętka | muterka | A kaj mosz muterka? A gdzie
podziałeś nakrętkę? |
nakrochmalić | wyszkrobić | Możecie wyszkrobić ta
płachta. Może pani nakrochmalić to prześcieradło. |
nakrzyczeć | nazdać | Jak przidzie do dom to mu nazdom. Kiedy wróci do domu, nakrzyczę na niego. |
nalepka | abcybilder | Wejrzi sie na abcyninder.
Spójrz na nalepkę. |
nałapać | nachytać | Jak fto chce chytać ryby
najprzód musi nachytać chroboków. Jeżeli ktoś chce
łowić ryby musi najpierw nałapać robaków. |
napój musujący, oranżada, woda mineralna | brauza | Cołki dziyń boło tak
gorko, co żech wypioł kista brauzy. Przez cały dzień
było tak gorąco, że wypiłem skrzynkę wody
mineralnej. |
naprawdę | naprowdy | Co to godosz, naprowdy?
Cóż ty opowiadasz, naprawdę? |
narożnik budynku, kąt w pomieszczeniu | eka | Sam mosz siedym metrów:
łod eki do eki. Tutaj jest siedem metrów od narożnika
do narożnika. |
narzeczona | lipsta | Zaroski przidzie moja
lipsta. Zaraz przyjdzie moja narzeczona. |
narzeczony | szac | Mosz tela lot, że byś już
musiała mieć szaca. Masz tyle lat, że powinnaś mieć
już narzeczonego. |
nasyp kolejowy | beszong | Na beszongu rosła trowa. Na
kolejowym nasypie rosła trawa. |
nasypać | nasuć | Suj te wągle ze kołkastli.
Nasyp węgla z węglarki. |
nauczyciel | rechtor | Rechtor mioł cołki dziyń
utropa. Nauczyciel martwił się cały dzień. |
nerwowość przed podróżą | rajzyfiber | Juzaś mom rajzyfiber. Znów
jestem nerwowy przed podróżą. |
nic | psińco | Psińco mi z tego łostało.
Nic mi z tego nie zostało. |
nie Ślązak | gorol | Gorol niy rozumiy śląski
godki. Nie Ślązak nie rozumie śląskiej gwary. |
niebawem | chnet | Chnet bydzie ćma. Niedlugo
zrobi się ciemno. |
niebieski | modry | Kfiotki som rostomajte:
jedne czerwone, inksze modre. Kwiatki są różne: jedne
czerwone, inne niebieskie. |
niechętnie | niyrod | Niyrod pija piwo, wola
brauza. Niechętnie piję piwo, wolę napoje gazowane. |
niechlujna kobieta | flompa | Łoblycz sie do porządku,
bo bydziesz wyglądać jak jako flompa. Ubierz się
porządnie, bo inaczej będziesz wyglądać jak kobieta
niechlujna. |
niedziela | niydziela | Bez niydziela cza lazić we
szakecie. W niedzielę należy chodzić w marynarce. |
niektóry | niekiery | Niekiero baba to poradzi
zrobić stogo haja. Niektóre kobiety potrafią zrobić
wielką awanturę. |
nieodpowiedni | ańfachowy | Tyn binder to mosz richtig
ańfachowy. Twój krawat jest bardzo nieodpowiedni. |
nieraz | niyroz | Do omy jeżdżymy cugiym,
niyros sznelcugiym. Do babci jeździmy pociągiem, nieraz
pośpiesznym. |
nieudacznik, biedak | borok | Juzaś tyn borok siedzi we
robocie. Ten biedak znów jest w pracy. |
niezdara | klipa | Taki srogi karlus a tako
klipa. Taki duży młodzieniec, a taki niezdarny. |
nikt | żodyn | Żodyn niy jes taki gryfny
jak jo. Nikt nie jest taki piękny jak ja. |
noga | szłapa | Dzwigni yno szłapa.
Podnieś nogę. |
nos | kichol | Mo tako ryma, że go kichol
boli. Ma taki katar, że aż go nos rozbolał. |
O
obcas | abzac | Abzac mi sie złomoł.
Złamałam obcas. |
obcas | kromflek | Idź prosto, bo sie
połomiesz kromfleki. Idź prosto, bo połamiesz sobie
obcasy. |
obiad | łobiod | Ło ftory bydzie łobiod? O
której godzinie będzie obiad? |
obierki | łoszkrobiny | A łoszkrobiny żeś wyciep? Wyrzuciłeś
obierki? |
obok | kole | Kole gruby boła srogo
hołda. Obok kopalni była duża hałda. |
obrażać się, gniewać | gorszyć sie | Już sie na mje niy gorsz.
Nie gniewaj się już na mnie. |
obrus | serwet | Bioły serwet jest na
świynto a modry na beztydziyń. Biały obrus jest od
święta a niebieski na zwykłe dni. |
oczy | ślypia | Mjoł takie zielone ślypia.
Miał takie zielone oczy. |
odcisk, bąbel | blaza | Łod kilofa mom blazy. Od
kilofu zrobiły mi się odciski. |
odpowiedni | akuratny | Tyn ancug bydzie akuratny.
Ten garnitur będzie odpowiedni. |
odwiedziny | bezuch | We szczoda mom bezuch. W
środę będę miał odwiedziny. |
ogień | łogiyń | Dociep tam trocha dzewa do łognia.
Dorzuć trochę drewna do ognia. |
ognisko | fojera | Na jesiyń zrobiymy na placu
fojera. Jesienią rozpalimy na podwórku ognisko. |
ogromny | epny | Zaro za Katowicami jes epno
hołda. Niedaleko od Katowic znajduje się ogromna
hałda. |
ojciec | fater | Fater durś łazi we hucie.
Ojciec ciągle chodzi w kapeluszu. |
okulary | bryle | Do auta mom mieć bryle. W
samochodzie powinienem założyć okulary. |
ołówek | blajsztift | Szkrajbuj blajsztiftym,
bydzie leko zgumować. Pisz ołówkiem, wtedy będzie
łatwo to zetrzeć. |
opowiadać | prawić | Dobrze prawi. Dobrze mówi. |
opowiadać głupstwa | fulać | Lubia ś niymi łosprawiać,
bo łoni niy fulajom. Lubię z nimi rozmawiać, bo nie
opowiadają głupot. |
oranżada | łorynżada | Po wiela ta łorynżada? Ile kosztuje
oranżada? |
ostroga | szporń | Do konia mosz mieć szporń.
Do konia powinieneś mieć ostrogę. |
oszczędzać | szporować | Moja baba niy umiy nic
uszporować. Moja żona nie potrafi niczego
zaoszczędzić. |
ośmieszać się, kompromitować | blamować się | Niy blamuj sie chopie. Nie
ośmieszaj się człowieku. |
Ó
ósma część czegoś | achtlik | Coś to wypioł? Ani
achtlik. Dlaczego tak mało wypiłeś, to nawet nie jedna
ósma litra. |
P
palacz | kurzok | Taki kurzok by sie móg
kupić fojercok. Taki palacz mógłby sobie kupić
zapalniczkę. |
palić papierosy | kurzić | Jo niy wiedzioł, że ty
kurzisz. Nie wiedziałem, że palisz papierosy. |
palić w piecu | hajcować | Bez zima cza fest hajcować.
Zimą trzeba mocno palić w piecu. |
panna | frela | Z ni to już jest prawdziwo
frela. Ona jest już prawdziwą panną. |
panna z dzieckiem | zowitka | W naszym familoku som baby
na wydaniu, wydane i zowitki. W naszym budynku rodzinnym
mieszkają panny na wydaniu, mężatki i panny z
dziećmi. |
papier ścierny | pucpapior | Juzaś mi brakło
pucpapioru. Znowu mi zabrakło papieru ściernego. |
papierosy | cygaryty | Cygaryty sie czimie w
kabzie. Papierosy trzyma się w kieszeni. |
papierowy | papiorzany | Dejcie mi jedna tytka ale
papiorzano. Poproszę o jedną torebkę ale papierową. |
papucie | lacie | Niy chca dostać na
geburstak juzaś laciów. Nie chcę znowu dostać na
urodziny papuci. |
parasol | paryzol | Na co ci paryzol, jak bydzie
słońce? Po co ci parasol skoro będzie świeciło
słońce? |
pastwisko | pasionek | Koń to jes na pasionku abo
kaj? Koń jest na pastwisku czy gdzieś indziej? |
pączek | krepel | Wiela krepli byś to
chciała? Ile chcesz pączków? |
pchła | wancka | Byle żeś wancków niy
chycioł. Byle byś nie złapał pcheł. |
pedał w rowerze | pyndala | Pyndala mi się urwała przi
kole. Urwał mi się pedał w rowerze. |
pełno | połno | Mom połno szolka zeltra.
Mam szklankę pełną wody mineralnej. |
perfumy | parfin | A czym to pani woniocie,
mocie nowy parfin? Czym pani pachnie, ma pani nowe
perfumy? |
pędzić | gzuć | Widzieli go gzuć na kole
kole banhofu. Widziano go jak pędził na rowerze obok
dworca. |
pianino, fortepian | klawiyr | Łod ni synek poradzi grać
na klawiyrze. Jej syn potrafi grać na pianinie. |
piasek | piosek | Tukej niy ma ziymi, som
piosek. Tutaj nie ma ziemi, jest wyłącznie piasek. |
pić | duldać | Dudloł tyn zelter aże
cały wydudloł. Pił tę wodę mineralną aż całą
wypił. |
pieczątka | sztympel | Na listku mo być sztympel.
Na liście powinien być stempel. |
pielgrzymka | ponć | Pódziesz latoś na ponć?
Pójdziesz w tym roku na pielgrzymkę? |
pierścionek | pieszczonek | Szac doł mi gryfny
pieszczonek. Narzeczony podarował mi piękny
pierścionek. |
piękny, ugłaskany | ciaciany | Ale mocie tyn kamerlik
wyciaciany. Ale pani ma piękny pokoik. |
piętro | sztok | Ida klachać na drugi sztok.
Idę sobie poplotkować na drugie piętro. |
pijak | chachor | Coby z ciebie niy boł
chachor. Obyś nie został pijakiem. |
pijany | naprany | Naprany mo siedzieć w doma
a niy lotać łod borsztajnu do borsztajnu. Pijany
powinien siedzieć w domu a nie biegać od krawężnika
do krawężnika. |
pik (w kartach) | grin | Coś mi dzisio włażom same
griny. Jakoś dziś dostaję tylko piki. |
pilnik | fajla | Niy czaskej motkiym yno
nojprzód sie do tego weź fajla. Nie uderzaj młotkiem,
weź najpierw pilnik. |
pilnować | wachować | Mosz wachować placu a niy
sie smykać. Powinieneś pilnować podwórka a nie się
włóczyć. |
piła tarczowa | krajzyga | Kamrat mi sprzedoł mocno
krajzyga. Kolega sprzedał mi mocną piłę tarczową. |
piłka do gry | bal | Kaj zaś jes mój bal? Gdzie
podziała się moja piłka? |
piłka nożna | fusbal | Do fusbalu niy cza epnego
stadionu, styknie trocha placu pod lasym. Do gry w
piłkę nożną nie trzeba wielkiego stadionu, wystarczy
nieco miejsca pod lasem. |
piorunochron | blizablajfer | Na chałpie cza mieć
blizablajfer. Na domu powinien być piorunochron. |
pisać | szkryflać | Naszkryfloł mi listek, ale
wiela co niy naszkryfloł. Napisał do mnie list, ale
krótki. |
pisanka | kroszonka | Gryfne mocie te kroszonki.
Ładne ma pani pisanki. |
pistolet | pistola | Wojok może mieć tak samo
pistola. Żołnierz może mieć również pistolet. |
plama | flek | Łobloła sie bonkawom i
teroski mo flek na szczewiku. Oblała się kawą i teraz
ma plamę na bucie. |
plotkować | klachać | Ida sie poklachać. Idę
sobie poplotkować. |
plotkować, dużo mówić | paplać | Niy paplej tela. Nie mów
tak dużo. |
plotkować, głośno mówić | rajcować | Baby to by yno rajcowały.
Kobiety najchętniej by plotkowały. |
płaski | plaslaty | Co te kreple mocie takie
plaskate? Dlaczego pani pączki są takie płaskie? |
płaskostopie | platfus | Niy boł przi wojsku, bo
mioł platfus. Nie służył w wojsku z powodu
płaskostopia. |
płaszcz | mantel | Kupia sie nowy mantel na
zima. Kupię sobie nowy płaszcz na zimę. |
płatki owsiane | chaberfloki | Chaberfloki to som dobre do
bajtli. Płatki owsiane dobre są dla dzieci. |
płot | pot | Kotowi jes jedno, poradzi
przelyź bez pot. Kotu jest wszystko jedno, potrafi
przejść przez płot. |
pocalunek | dziubek | Dej mi dziubka i niy godej
tela. Pocałuj mnie i nie mów tyle. |
pociąg pośpieszny | sznelcug | Sznelcug sam niy stowo.
Pociąg pośpieszny tutaj się nie zatrzymuje. |
pociąg, pęd | cug | Ło ftory mosz cug? O
której godzinie odchodzi twój pociąg? |
poczekaj | doczkej | Doczkej na oma, łona ci
fszysko powiy. Poczekaj na babcię, ona ci wszystko
powie. |
poddasze | gibel | Fciep te stare graty na
gibel. Wrzuć stare sprzęty na poddasze. |
podeszwa | zola | Coś mosz na zoli. Coś masz
na podeszwie. |
podgrzewacz elektryczny | kocher | Jak niy ma pieca, dobry i
kocher. Kiedy nie ma pieca dobry i podgrzewacz
elektryczny. |
podkład kolejowy z drewna | szwela | Weznymy krajzyga i potnymy
te szwele. Weźmiemy piłę tarczową i potniemy te
podkłady. |
podlewaczka | giskana | Ta giskana jes połno abo
próżno? Ta podlewaczka jest napełniona czy pusta? |
podlizywać się | podchlybiać sie | Już mi sie tak niy
podchlybiej. Już mi się tak nie podlizuj. |
podlizywać się | przichlybiać sie | Po jakiymu sie do niego
przichlybiosz? Dlaczego mu się podlizujesz? |
podłoga | dylina | Pomyj dyliny w chałpie, bo
som już czorne. Umyj w domu podłogi, bo są już
zabrudzone. |
podnieść | dźwignonć | Ciynszko sie dźwignąć z
leżanki. Trudno się podnieść z tapczana. |
podróż | rajza | Dugo bydzie ta wasza rajza?
Czy pana podróż będzie długa? |
podróż | wander | Pódź pojadymy na jaki
wander. Choć wybierzemy się w jakąś podróż. |
podrzeć | potargać | A po jakiymu mosz potargany
heft? Dlaczego masz podarty zeszyt? |
podrzutek, nigrzeczne dziecko | podciep | Tyn łod ni bajtel to jes
łokropny podciep. Jej dziecko jest bardzo niegrzeczne. |
podwieczorek | swaczyna | Dziś swaczyna momy ćwierć
na szosto. Dziś podwieczorek mamy piętnaście minut po
piątej. |
pokój | izba | W doma my mieli dwie izby,
kuchnia i antryj. W domu mieliśmy dwa pokoje, kuchnię i
przedpokój. |
pokręcony, pomylony | pofyrtany | Nasz opa cołki żywot boł
taki pofyrtany. Nasz dziadek był taki pokręcony przez
całe życie. |
pokroić | pokroć | Cza pokroć chlyb, bo
familijo godno. Trzeba pokroić chleb, bo rodzina jest
głodna. |
pokrywa , wieczko | dekiel | Symni sie dekiel z ty biksy
to zobejrzisz co jes we poszczotku. Zdejmij pokrywę z
puszki, wtedy zobaczysz co jest w środku. |
polerować, czyścić | glancować | Prziszoł twój szac w
glancowanych szczewikach. Przyszedł twój narzeczony w
wypolerowanych butach. |
policzki | paple | Chamster to mo dopiyro
srogie paple. Chomik to ma naprawdę duże policzki. |
położyć się | legnonć sie | Legni sie, boś sie richtig
narobioł. Połóż się, bo naprawdę się
napracowałeś. |
południe | połednie | Dopiyro co było sześ a
już połednie. Dopiero była godzina szósta a tu już
południe. |
pomarańcza | apluzina | Zjydz co, choby apluzina.
Zjedz coś, przynajmniej pomarańczę. |
pomiatać, brudzić | ciorać | Niy ciorej tak tym heftym,
bo ci się pomarasi. Nie pomiataj tak zeszytem, bo ci
się wybrudzi. |
pomidor | tomata | Posłałach moigo chopa po
dwa fonty tomatów. Wysłałam mojego męża po kilogram
pomidorów. |
pompować | plompać | Naplompej sie luftu przi
kole. Napompuj sobie powietrza w rowerze. |
popielniczka | aszynbecher | Wyciep no ze aszymbechra, bo
tam jest połno. Wyrzuć zawartość popielniczki, bo
jest pełna. |
poprzeczka | lata (w piłce nożnej) | To był prawie nec, ale bal
piznoł w lata. Prawie była bramka, ale piłka uderzyła
w poprzeczkę. |
poręcz | gelynder | Czim sie gelyndra to niy
ślecisz ze słodów. Trzymaj się poręczy, wtedy nie
zlecisz ze schodów. |
portfel | briftasza | Nowo mocie ta briftasza?
Pana portfel jest nowy? |
portmonetka | portmanyj | Portmanyj połny, moga sie
nakupić szatów. Portmonetka pełna, mogę sobie
nakupić sukienek. |
postrzeleniec | fimel | Loto po mieście jak jaki
fimel. Biega po mieście jak postrzeleniec. |
poszczęścić się | podarzić sie | To wom sie pani podarziło.
To się pani poszczęściło. |
poślizgnąć się | ujechać | Ujechoł żech na skórce ze
apfelziny. Poślizgnąłem się na skórce z pomarańczy. |
potrącić | sztuchnonć | Po jakiymu mje sztuchosz?
Dlaczego mnie potrącasz? |
powiedzieć | pedzieć | Zapomłach ci to pedzieć.
Zapomniałam ci o tym powiedzieć. |
powiesić | łobiesić | Cza iś łobiesić fana we
łoknie. Należy iść wywiesić flagę w oknie. |
powietrze | luft | Jak ci sam źle to idź na
luft. Jeżeli ci tutaj źle, wyjdź na powietrze. |
powoli | poleku | Niy bydymy lecieć, pódymy
sie po leku. Nie będziemy biec, pójdziemy sobie powoli. |
poziomnica | waserwoga | Jak niy bydziesz mioł
waserwogi to ci wyndzie krziwo. Jeśli nie użyjesz
poziomnicy, wyjdzie krzywo. |
pół | halba | Styknie jedna halba.
Wystarczy pół litra (wódki). |
pół kilo | font | Dejcie mi font krupnioków.
Poproszę o pół kilo kaszanki. |
półbuty | halbki | Wczora sam prziszoł we
nowych halbkach. Wczoraj pojawił się tutaj w nowych
półbutach. |
później | niyskorzi | Wszystko zrobia, ale
niyskorzi. Zrobię wszystko, ale później. |
późno | niyskoro | Pacz jak sie niyskoro łoroz
zrobiyło. Poparz jak się nagle zrobiło późno. |
pracowity | robotny | Fto sam niy jest robotny?
Kto tutaj nie jest pracowity? |
pralnia | waszkuchnia | Konsek izby dzisio styknie
za cało waszkuchnia. Dziś zamiast pralni wystarczy
kawałek pokoju. |
prasować | biglować | Mom wiela biglowania
dzisioj. Mam dziś dużo prasowania. |
prawdziwy, właściwy | istny | Fszyscy godali, że to jes
istny miglanc. Wszyscy mówili, że to prawdziwy
kombinator. |
prąd elektryczny | sztrom | Bydzie ćma, bo sztromu niy
ma. Będzie ciemno, bo nie ma prądu. |
prezent | gyszynk | Geburstak jes dobry, bo sie
dostowo gryfne geszynki. Urodziny są dobre, bo wtedy
dostaje się ładne prezenty. |
probostwo | fara | Na fara to cza iś prosto.
Żeby dojść do probostwa trzeba iść prosto. |
proboszcz | farorz | Farorz dugo dziś siedzioł
we suchatelnicy. Ksiądz proboszcz długo dziś siedział
w konfesjonale. |
proca | szljoder | Mosz niy szczilać ze
szlojdra! Masz nie strzelać z procy! |
proszek do pieczenia | bakpulwer | Idź do sklepu, bo niy mom
bakpulweru. Idź do sklepu, bo nie mam proszku do
pieczenia. |
przebita opona | pana | Jechoł do miasta i chycioł
pana. Jechał do miasta i w rowerze przebiła mu się
opona. |
przecież | dyć | Dyć to normalne cygaństwo.
Przecież to zwykłe kłamstwo. |
przecież | przeca | Przeca wiym, że żeś
wydano. Przecież wiem, że wyszłaś za maż. |
przecinak | majzel | Na coś to łostawioł
majzel na fiśli? Dlaczego zostawiłeś przecinak na
strychu? |
przed siebie | przedsia | Szoł tak cołki dziyń
przedsia. Szedł tak cały dzień przed siebie. |
przedpokój | antryj | Łostow szczewiki we
antryju. Pozostaw obuwie w przedpokoju. |
przekleństwo (delikatne) | pierona | Pierona, juzaś pana! Niech
to szlag trafi, znowu złapałem gumę w rowerze! |
przekręcać | inacyć | Co mu powiym to poradzi
inacyć. Wszystko co mu powiem potrafi przekręcić. |
przerwa chorobowa w pracy | rewjyr | Jak żeś jes chory to idź
na rewjyr. Skoro jesteś chory weź sobie wolne od pracy. |
przestać | ustoć | Ustoń z tym larmym.
Przestań już krzyczeć. |
prześcieradło | płachta | We sobota byda bigluwać
płachty. W sobotę wyprasuję prześcieradła. |
przewrócić się, upaść | liznąć | Jechoł na kole i liznął.
Jechał rowerem i przewrócił się. |
przyglądać się | dziwać sie | Podziwej sie jako srogo
chałpa. Popatrz jaki duży dom. |
przygotowywać | rychtować | Narychtuj yno jaki łobiod.
Przygotuj jakiś obiad. |
przyjrzeć się | podziwać sie | Podziwej sie jako mo
zopaska. Popatrz jaki ma fartuch. |
przynudzać | smyndzić | Opa cołki czos smyndzi.
Dziadek cały czas przynudza. |
przypadek | cufal | Trefiyli my sie bez cufal.
Spotkaliśmy się przez przypadek. |
przypadek | tref | Pacz co za tref! Popatrz co
za przypadek! |
przypomnieć sobie | spomnieć sie | Spomni sie jak żeś był za
bajtla. Przypomnij sobie jak byłeś dzieckiem. |
pszczoła | bina | Biny lecom do kwiotków.
Pszczoły lecą do kwiatków. |
ptak, hobby | ptok | Szkat to jest ważny ptok na
Ślonsku. Gra w skata to ważne hobby na Śląsku. |
pudełko | kastlik | Cza mu spaczeć jaki kastlik
na graczki. Trzeba mu zorganizować jakieś pudełko na
zabawki. |
pusty | prozny | Sam mosz dwie krauze połne
i jedna prozno. Tutaj masz dwa słoiki pełne i jeden
pusty. |
puszka | biksa | Skryj te szkloki do biksy.
Schowaj landrynki do puszki |
Antryj: przedsionek dla tych, którzy chcą polubić Górny Śląsk
redaktor naczelny: Zbigniew Markowski, tel.: 32 284 36 85
polecamy także:
poznaj-slask.pl
kici-kici.pl
kuchnia-slaska.pl
tg.net.pl
gwarki.tg.net.pl
24.edu.pl