Michał Sawicki
Studio Filmów Rysunkowych w Bielsku-Białej, czyli historia stolicy polskiej animacji
Bielsko-Biała, urokliwe miasto położone w samym sercu Beskidów, nie jest znane tylko i wyłącznie ze swojego malowniczego krajobrazu i zabytkowej architektury. To także miejsce, które może być dumne z jednego ze swoich najcenniejszych skarbów kulturowych, którym bez wątpienia można nazwać Studio Filmów Rysunkowych w Bielsku-Białej! To miejsce, które na zawsze zapisało się na kartach historii polskiej animacji i do dziś cieszy się sporym uznaniem zarówno w kraju, jak i poza jego granicami.
Jak to wszystko się zaczęło?
Historia Studia Filmów Rysunkowych sięga roku 1947, kiedy to zostało założone eksperymentalne wówczas Studio Filmów Rysunkowych z siedzibą w Katowicach. Studio działało jako odnoga redakcji „Trybuny Robotniczej”. Kierownictwo nad nim objął plastyk Zdzisław Lachur, jednak jednymi ze współzałożycieli byli również m.in. wybitny polski animator i reżyser Władysław Nehrebecki, pionier polskiej animacji Leszek Lorek oraz Alfred Ledwig. W tamtych czasach polska animacja dopiero się rozwijała, a studio odegrało kluczową rolę w jej kształtowaniu, przyczyniając się do powstania wielu kultowych animacji i bajek, które zdobyły uznanie i sympatię widzów na całym świecie.
Pierwszym zrealizowanym w Studiu filmem była czarno-biała produkcja pt. „Czy to był sen?”, nad którą prace zakończyły się w 1948 roku. Był to film nawiązujący bezpośrednio do koszmaru zakończonej 3 lata wstecz II wojny światowej. W tym samym roku filmowcy podpisali umowę z Przedsiębiorstwem Państwowym Film Polski, dzięki czemu powstało samodzielne Robotnicze Studio Filmów Rysunkowych. Za pieniądze otrzymane z podpisanego kontraktu siedziba studia przenosi się do Wisły, aby kilka miesięcy później tego samego roku (w listopadzie) na dobre zadomowić się w Bielsku-Białej. Dzięki władzom miasta zespół otrzymuje do dyspozycji kilka pomieszczeń w budynku przy ulicy Mickiewicza. Co ciekawe, na samym początku swojej działalności w Katowicach Studio również miało swoją siedzibę przy ulicy Mickiewicza.
Kamień milowy w historii Studia Filmów Rysunkowych
W 1950 roku zespół opuścił jeden ze współzałożycieli Studia – Władysław Nehrebecki, który nieco później odegra kluczową rolę w historii SFR. Władysław wyjeżdża do Łodzi, gdzie pod zwierzchnictwem Wytwórni Filmów Fabularnych organizuje Łódzki Oddział Filmu Rysunkowego. W 1952 roku dotychczasowy zespół działający w Bielsku-Białej zostaje rozwiązany, a dzięki staraniom właśnie Władysława Nehrebeckiego wszyscy pracownicy studia otrzymują etaty w Wytwórni Filmów Fabularnych w Łodzi, tworząc Oddział Filmu Rysunkowego z siedzibą w Bielsku-Białej. Filmowcy otrzymują lokal przy ulicy Cieszyńskiej 24, który po dziś dzień pełni oficjalną siedzibę Studia Filmów Rysunkowych. Filmowcy otrzymują również niezbędny sprzęt filmowy i rozpoczynają prace nad pierwszymi kolorowymi produkcjami. Do roku 1955 w Studiu Filmów Rysunkowych w Bielsku-Białej powstało 21 poważnych i „dorosłych” produkcji. Największych echem odbiła się jednak tylko jedna z nich. Mowa o powstałym w 1953 roku „Koziołeczku”, który jako pierwsza polska animacja otrzymał międzynarodową nagrodę.
1 stycznia 1956 roku Studio rozpoczęło swoją działalność jako oficjalne Studio Filmów Rysunkowych powstałe na mocy zarządzenia nr 82 Prezesa Centralnego Urzędu Kinematografii z dnia 3 sierpnia 1955 r. w sprawie utworzenia „Studia Filmów Rysunkowych”. Z dniem 1 grudnia 1961 roku dyrektorem SFR w Bielsku-Białej zostaje nie kto inny, jak sam Władysław Nehrebecki.
Era telewizji w Polsce
Wraz z nadejściem w Polsce ery telewizji Studio Filmów Rysunkowych nieco zmieniło podejście do swojej działalności. Nie da się ukryć, że to właśnie dlatego Studio zyskało tak ogromną popularność. Zdobyło ją głównie dzięki tworzeniu animacji lalkowych oraz filmów dla dzieci. Bez wątpienia każdy doskonale zna najpopularniejsze na całym świecie produkcje SFR, takie jak „Bolek i Lolek” czy „Reksio”. Pierwszy z tych dwóch tytułów powstał w 1963 roku, a filmy z udziałem dwójki braci wzorowanych na synach Władysława Nehrebeckiego były realizowane aż przez 23 lata! Nic więc dziwnego, że tytułowi bohaterowie stali się jednymi z prawdziwych i największych symboli Bielska-Białej. Podobnie jak w przypadku „Reksia”, którego przygody również realizowane były przez 23 lata. Pierwszy film z udziałem tego uroczego psiaka powstał w 1967 roku. Dzieci i dorośli na całym świecie pokochali Reksia, który wraz z Bolkiem i Lolkiem zapisał się na kartach historii polskiej animacji naprawdę złotymi zgłoskami.
Komercjalizacja państwowej instytucji filmowej
W kwietniu 2011 roku Studio Filmów Rysunkowych zostało przekształcone na spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością, a w 2015 roku w państwową instytucję kultury – właśnie taką decyzję odnośnie bielskiego studia podjął ówczesny Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Dziś dzięki wsparciu i pomocy ministerstwa SFR realizuje nową inwestycję jaką jest Interaktywne Centrum Bajki i Animacji.
Stolica polskiej animacji
Studio Filmów Rysunkowych w Bielsku-Białej to duma polskiej animacji i kultury filmowej. Jego bogata historia, kreatywna działalność oraz zaangażowanie w rozwijanie nowych talentów i projektów sprawiają, że SFR jest miejscem, które zasługuje na uwagę i wsparcie zarówno ze strony społeczności lokalnej, jak i szerokiej publiczności. To przestrzeń, w której powstająca i stale rozwijająca się sztuka animacji, zachwyca nas od wielu, wielu lat – z pokolenia na pokolenie. Nie bez powodu Bielsko-Biała nazywane jest więc dziś stolicą polskiej animacji!
